Dossier

Tekst & foto's: Els Matthysen, stafmedewerker Communicatie VVH

Dossier vrouwen en sociaal wonen: maken vrouwen het verschil als huurder of verhuurder?

 

Is gendergelijkheid nog een issue? Fundamenten belicht de sociale huursector vanuit het gezichtspunt van zijn vrouwelijke sociale (ver)huurders.

Alleenstaande vrouwen met kinderen zijn extra kwetsbaar

Wat kenmerkt vrouwelijke sociale huurders en leggen vrouwelijke sociale verhuurders andere accenten dan hun mannelijke collega’s? Fundamenten praat met verschillende sociale huurders én directeurs van SHM’s: Vanessa Vens (De Oostendse Haard), Karin Wouters (WoninGent), Martine Derde (Woonpunt Mechelen), Myriam Indenkleef (Nieuw Dak) en Jeanique Van Den Heede (Vlaamse Ardennen). Wat zijn hun uitdagingen? Hoe onderscheiden ze zich?

Alleenstaande vrouwen met kinderen hebben het moeilijk

Het aandeel van tweeoudergezinnen vermindert. In 55% van de Vlaamse sociale woningen wonen éénoudergezinnen met of zonder kinderen. Deze gezinsverdunning treft vooral alleenstaande vrouwen met kinderen. Zij komen het vaakst in de meest kwetsbare positie terehct. Een sociale woning geeft hen de nodige financiële ademruimte. Alleenstaande moeders met kinderen vertegenwoordigen gemiddeld 90 procent van de éénoudergezinnen met kinderen.

Vrouwen engageren zich sneller dan mannen in een lokale sociale werking

Martine: ‘Bij Woonpunt Mechelen is 64% van de sociale huurders alleenstaand of alleenstaand met kinderen. Vooral de alleenstaande moeders hebben het moeilijk om de eindjes aan elkaar te knopen. Vaak moeten ze kiezen tussen buitenshuis werken en de opvang voor de kinderen geregeld krijgen of thuisblijven voor de kinderen met een lager vervangingsinkomen als gevolg.’ Jeanique: ‘Doordat zij vaak zijn thuisgebleven voor de opvoeding van de kinderen hebben zij het extra moeilijk om terug te keren naar de arbeidsmarkt.’ Vanessa: ‘Ook in Oostende en Bredene wonen zeer veel alleenstaande vrouwen die leven in moeilijke situaties. Vrouwen die problemen hebben met hun ex-partner (stalking) proberen we bijvoorbeeld in het kader van gezinsuitbreiding te muteren naar een woning in een andere wijk.’ ‘Wanneer vrouwen met kinderen een sociale woning krijgen toegewezen, wijzen we hen op het belang van hun financiële onafhankelijkheid: een kwalitatieve woning tegen een betaalbare prijs voor zichzelf en hun kinderen. Karin: ‘We merken dat in Gent alleenstaande vrouwen die een relatie hebben vaak niet willen dat hun partner komt inwonen of dat ze zelf niet bij hun partner willen gaan wonen. Enerzijds willen ze dat niet omdat hun vervangingsinkomen dan daalt, zodat er een zekere financiële afhankelijkheid ontstaat, maar anderzijds ook omdat zij beseffen dat ze op het gebied van huisvesting in de problemen zouden kunnen komen indien deze relatie op de klippen zou lopen.’

Een sociale woning tegen een betaalbare prijs helpt je leven terug op het juiste spoor

Familiesalon: Hier kan je gelijkgestemden ontmoeten. Hier maakt het niet uit of je jong, oud, rijk of arm bent. Iedereen heeft kinderen en er wordt naar jouw verhaal geluisterd. 

De kracht van vrouwelijke sociale huurders: onderhoud, solidariteit, engagement, contacten leggen
Martine: ‘Bij de meeste vrouwelijke huurders merken we dat ze hun woning goed onderhouden. Vermoedelijk ligt dit in de aard van het beestje. Een groot deel van deze doelgroep is zich bewust van de waarde van een sociale woning en beseft waar ze financieel zouden staan indien ze een privéwoning zouden moeten huren. Daarom doen zij hun uiterste best om hun woning te kunnen behouden. Het onderhoud en de inrichting is dan ook helemaal anders dan bij de meeste alleenstaande mannen. We merken ook wel een hoge graad van solidariteit tussen hen. Vrouwen zullen sneller in de bres springen voor een buur in nood. Karin: ‘Vrouwen engageren zich sneller dan mannen in een lokale sociale werking. Zo is er in de wijk Nieuw Gent “Koeture local”, een groep van zowel allochtone als autochtone vrouwen die met steun van de stedelijke buurtwerking samenkomt om kledij te herstellen of om te vormen tot een ander kledingstuk. Vrouwen zijn in deze wijk bijvoorbeeld ook actief in het project volkstuintjes en op de school van de kinderen, waardoor ze een groter netwerk hebben.’ Myriam: ‘Vaak lopen de contacten met onze huurders via de vrouwelijke huurders, vooral als het gaat om samenleven, beheer van gemeenschappelijke delen en gezamenlijke initiatieven van huurders en SHM.

Kwetsbaarheden?
Karin: ‘Voor alleenstaande moeders is het vaak zeer moeilijk om met één inkomen rond te komen. Zij moeten daarbij (het zoeken naar) werk combineren met de zorg voor het gezin en het huishouden, wat absoluut geen evidentie is.’ Martine: ‘Doordat ze alleen instaan voor de opvoeding van de kinderen, zijn ze extra kwetsbaar en zijn ze vaker eenzaam. Ze cijferen zich overdag weg voor hun collega’s of hun kinderen en voelen zich ’s avonds dikwijls alleen. Op zo’n momenten komt de nood aan een partner én aan aandacht naar boven. We zien bij een aantal onder hen, zonder te veralgemenen, dan ook een frequente wissel van losse partners. Bij autochtone vrouwen zien we soms iets meer een vlucht naar genotsmiddelen (vooral alcohol) en medicatie.’

In 2002 emigreerde Fatiha Fasli (44) samen met haar Egyptische man vanuit Marokko naar België. Na haar scheiding moest ze haar leven van nul opbouwen. Haar dochtertje was pas geboren. 

En allochtone vrouwen?
Martine: ‘De meeste allochtone vrouwen binnen onze SHM zijn huisvrouwen van Marokkaanse afkomst. Ze onderhouden de woning, zorgen voor de opvang en opvoeding van de kinderen en runnen het huishouden. Het zijn per definitie ééninkomensgezinnen die heel dankbaar zijn dat ze een sociale woning kunnen huren. De vrouwen rekenen regelmatig op andere vrouwen om samen boodschappen te doen, de kinderen op te vangen of te tolken. Deze vrouwen zijn dikwijls de taal niet machtig en hebben begeleiding en ondersteuning nodig om bepaalde (administratieve) zaken te begrijpen. Zij leven binnen hun eigen peergroup en hebben weinig tot geen contact met andere, autochtone bewoners. Het risico op isolement is hier groot. Hen stimuleren en motiveren om Nederlands te leren is uitermate belangrijk voor hen om vlotter te kunnen communiceren en om te begrijpen waar hun kinderen mee bezig zijn.

De meeste allochtone vrouwen binnen onze SHM zijn huisvrouwen van Marokkaanse afkomst

Sociale woning als nieuwe start
Vanessa: ‘Door vrouwen die in moeilijke situaties verkeren een sociale woning aan te bieden tegen een betaalbare prijs én met ruimte voor de kinderen, kunnen zij hun leven terug op het juiste spoor krijgen. over hun woning hoeven ze zich dan alvast geen zorgen meer te maken.’ Jeanique: ‘Voor kandidaat-huurders is de wachttijd soms lang, maar eens ze een sociale woning hebben, zijn ze zeer tevreden omdat de lagere huurprijs hen financiële ademruimte geeft.’

Dit dossier verscheen eerder in Fundamenten, jaargang 27, nr. 1.