Matthias Diependaele, de nieuwe Vlaams minister van Wonen

Matthias Diependaele is sinds oktober de nieuwe Vlaams minister van Financieën en Begroting, Wonen en Onroerend Erfgoed. Hij beantwoordt al onze vragen over sociaal wonen in zijn thuisbasis Zottegem.

Slechts enkele weken na zijn aantreden als minister van Wonen gaat Fundamenten in gesprek met Matthias Diependaele. Ik ontmoet de kersverse minister aan het station van Zottegem op de avond van Halloween. Hij verkiest pendelen met de trein naar Brussel boven een auto met chauffeur. Wegens zijn drukke werkschema en privacy zal een auto met chauffeur op termijn echter de enige optie zijn. Op weg naar de sociale woonwijk waar de fotoshoot plaatsvindt, zet hij er stevig de pas in. Meermaals wordt hij uitbundig begroet door voorbijgangers. Hij is geen onbekende in Zottegem, zijn woonplaats.

Laten we meteen met de deur in huis vallen: heeft u een band met sociaal wonen?
‘Voor mijn aantreden als Vlaams minister van Wonen was ik schepen in Zottegem, een gemeente die zijn bindend sociaal objectief zal halen. Vroeger ging ik elke woensdagvoormiddag op bezoek bij iemand die in een sociale woning woont. Het persoonlijk contact op gemeentelijke niveau vind ik heel belangrijk. Als minister zal dat nu wat moeilijker worden, maar ik sta erop om niet in een ivoren toren te leven. Daarom zal ik blijven luisteren naar alle Vlamingen met ideeën, suggesties en opmerkingen.’

"In een warm Vlaanderen moet iedereen ook goed kunnen wonen."

Hoe gaat u zich inwerken in de materie?
‘De afgelopen maanden heb ik meer gestudeerd dan in mijn studententijd (lacht). Ik wil mij de verschillende dossiers grondig eigen maken. Wat ik zeker ook ga doen, is veel luisteren. Luisteren naar ervaringsdeskundigen, de administratie, de SHM’s, de SVK’s en belangengroepen. Dialoog is voor mij een essentieel onderdeel van politieke besluitvorming. Ik heb niet alle wijsheid in pacht en dat geef ik ook graag toe, maar finaal moet ik wel de knoop doorhakken. En dat doe ik dan liever op basis van argumenten en op basis van de informatie die ik krijg van de mensen op het terrein.’

Wat is uw visie op sociaal wonen?
‘In het Vlaams regeerakkoord krijgt (sociaal)wonen een belangrijke plaats met heel wat concrete actiepunten. Kunt u er enkele uitlichten die voor u prioriteit hebben? ‘Politici maken graag beloften, maar ik vind dat als je een belofte maakt, je die ook moet kunnen waarmaken. Er zijn heel wat uitdagingen op het vlak van woonbeleid. De vorige minister van Wonen, Liesbeth Homans, heeft de eerste belangrijke stappen gezet voor een alomvattend woonbeleid. Ik wil graag op de ingeslagen weg verder gaan.’

"Ik wil een recordbedrag in sociale huisvesting investeren"

De invloed van de publieke aandeelhouders van een SHM zal onder uw ministerschap versterkt worden. Het bestaande private aandeelhouderschap krijgt een uitdovend karakter. Wat is de beweegreden?
‘Lokale besturen zijn decretaal de regisseur van het lokaal woonbeleid. Bij een aantal lokale besturen leeft het gevoel dat de samenwerking met de SHM onvoldoende vlot loopt of dat men als lokale mandataris wel verantwoording aflegt bij de verkiezingen over het functioneren van de SHM, terwijl men er soms minder zeggenschap in heeft. Het zit hem dus in de governance. Wie legt verantwoording af voor welke daden? Naarmate men als lokaal bestuur meer belang hecht aan lokaal woonbeleid en sociaal woonbeleid, is het logisch dat er van overheidswege een grotere inmenging komt in het beleid dat de belangrijkste sociale woonactoren voeren.’

"We leggen een belangrijke focus op renovatie, maar we willen ook stevig bijbouwen"

In het Vlaams regeerakkoord staat dat de sociale huisvestingsmaatschappijen beter ondersteund zullen worden vanuit de Vlaamse Overheid. Hoe gaat u dit concreet invullen?
‘In het Vlaams Regeerakkoord staat er dat we vanuit Vlaanderen de actieve SHM’s nog meer willen gaan ondersteunen. In feite zetten we daar het beleid van de vorige minister van Wonen verder. Actieve SHM’s zijn huisvestingsmaatschappijen die investeren in nieuwbouw en renovatie om de doelstellingen van het grond- en pandendecreet te bereiken of zelfs beter te doen. Waarom ondersteunen we dit? Elk investeringsproject heeft in principe in het begin een verlieslatend karakter wegens de investeringskosten en de geringere huurinkomsten van de sociale huurders. Om dat te overbruggen, heeft de vorige minister al twee keer een extra bonus gegeven op het einde van het jaar aan actieve SHM’s (10 en 15 miljoen euro). De bedoeling is nu om die actieve SHM’s structureler te ondersteunen.’

Dat u naast minister van Wonen ook de bevoegdheden Financiën, Begroting en Onroerend Erfgoed heeft, zal dat een impact hebben op uw woonbeleid?
‘Het is zeker een combinatie van bevoegdheden waar er kruisbestuiving mogelijk is. Binnen het sociaal huurpatrimonium zitten beschermde woningen en wijken; de financiering van de sector is dan weer interessant om samen met Financiën en Begroting te bekijken. Als het een impact heeft op mijn woonbeleid, zal het in elk geval positief zijn.’

Wat is de grootste uitdaging voor de sector sociaal wonen en hoe ziet u uw rol daarin? Hebt u ideeën hoe we het draagvlak voor sociaal wonen kunnen vergroten?
‘Sociaal wonen blijft voor grote uitdagingen staan. Er zijn grote renovatienoden en de wachtlijsten zijn behoorlijk lang. Op enkele jaren tijd krijgen we dat niet opgelost. Maar onder de vorige minister zijn er heel veel middelen uitgetrokken voor sociale huisvesting en deze regeerperiode gaan we zelfs nog beter doen. Als minister van Financiën zal ik erover waken dat sociale huisvesting de middelen krijgt die afgesproken zijn. Ik verwacht trouwens dat elke minister die orthodoxe financieringsreflex heeft. ''Draagvlak hangt in grote mate af van het aanvoelen bij de mensen. Het gaat om perceptie. Ik wil dat de woningen terechtkomen bij die mensen die ze effectief nodig hebben. De verdeling ervan moet dan ook eerlijk, sociaal én rechtvaardig gebeuren.’

Hoe ziet uw werkdag eruit? Hebt u naast uw drukke werkschema nog tijd voor een hobby?
‘Ik spreek niet graag over "werkdagen", want elke dag ben ik bezig met politiek. Is het niet op Vlaams niveau, dan is het lokaal. Het is voor mij ook een passie. Een passie waar er moet gewerkt worden, maar ik mag mij gelukkig prijzen dat ik het niet als "werken" zie. Als ik wat vrije tijd heb, ga ik samen met mijn vrouw rommelmarktjes ontdekken of wandelen. Ik ben zot van de Ardennen. Voor alle duidelijkheid: de Ardennen in het zuiden van ons land, waar iedereen spontaan aan denkt, zijn voor mij de op één na mooiste. Ik heb mijn hart echt verloren aan de Vlaamse Ardennen.' (red. minister woont in Zottegem)

Wat typeert Matthias het meeste? Heeft u een levensmotto?
‘Ik kom echt uit een warm Vlaams nest. Sociaal engagement werd bij ons thuis met de paplepel meegegeven en ook op school was dit heel belangrijk.’ ‘Ook vertrouwen is voor mij een belangrijke eigenschap. Zonder vertrouwen geraak je nergens. En omgekeerd heb ik logischerwijze een hekel aan mensen die hun woord niet nakomen. Ik heb niet echt een motto, maar ik ga geen uitdaging uit de weg, dus «bring it on!» vind ik wel toepasselijk.’

Welk advies heeft u voor onze sociale huisvestingsmaatschappijen?
‘SHM’s moeten zichzelf continu in vraag durven stellen. Ze moeten zich voortdurend afvragen of ze de mensen met de meeste (woon)noden helpen. Ze moeten er mee hun schouders onder zetten om de verkeerde perceptie van sociaal wonen weg te werken. De toekenning van sociale woningen moet eerlijk en rechtvaardig zijn. De SHM’s zijn daar voor de Vlaamse Overheid één van de belangrijkste partners in.’

"SHM's moeten er mee hun schouders onder zetten om de verkeerde perceptie van sociaal wonen weg te werken."

Hoe ziet u de samenwerking met VVH?
‘VVH is als koepelorganisatie van de SHM’s bijzonder belangrijk op diverse vlakken. Haar adviezen worden meegenomen in de beleidsvoorbereiding en in de implementatie van het sociaal woonbeleid. Maar omgekeerd is VVH ook een belangrijk klankbord voor mij. Het standpunt van de sector wordt professioneel en op een correcte manier verwoord en overgemaakt aan de administratie en mezelf. Ik zie die samenwerking dus erg positief en ik hoop dat ik trouwens met alle stakeholders binnen het woonbeleid goed zal samenwerken de komende regeerperiode.’