Standpunt

Tekst Björn Mallants, directeur VVH & foto Els Matthysen, stafmedewerker communicatie VVH

Een private leegstandbeheerder is geen oplossing voor tekort sociaal wonen

 

foto Els Matthysen

Reactie op berichtgeving leegstandbeheerder Camelot in de Morgen en het Laatste Nieuws

3 augustus 2018 - Ietwat verbaasd dacht VVH een publireportage te lezen in de Morgen en het Laatste Nieuws over leegstandbeheerder Camelot. Tot plots bleek dat het een gewone redactionele bijdrage betrof. Enige kritische duiding vanuit de sector ontbreekt volledig. Vandaar dat we ons genoopt voelen toch wat kanttekeningen te maken via deze reactie.

Geen sprake van een overeenkomst met de Vlaamse regering
In tegenstelling tot wat in het artikel staat gaat de Vlaamse regering helemaal niet voor vier jaar ‘in zee’ met Camelot. Dat is ook logisch aangezien de leegstaande sociale woningen eigendom zijn van sociale huisvestingsmaatschappijen (SHM) en niet van de Vlaamse regering. Deze kan dan ook met niemand ‘in zee’ gaan om leegstaande woningen te beheren. Dit zal altijd een overeenkomst zijn tussen de eigenaar van de woningen – de SHM – en Camelot. De nota bij het besluit tot erkenning van Camelot stelt dat overigens ook expliciet: Het is de sociale verhuurder die uiteindelijk beslist om al dan niet een partnerschap aan te gaan met Camelot.’

Wat in werkelijkheid gebeurd is, is dat Camelot een erkenning heeft gekregen als intermediaire verhuurder van sociale woningen die leegstaan in afwachting van renovatie. Welzijnsinstellingen en lokale besturen hebben die mogelijkheid sowieso want die is ingeschreven in de Vlaamse Wooncode. Andere organisaties moeten erkend worden. Dat gebeurde bijvoorbeeld voor een provinciale hogeschool, en nu dus ook voor Camelot. Dit wil louter zeggen dat Camelot zijn diensten kan aanbieden aan de SHM’s, absoluut niet dat de Vlaamse regering voor vier jaar Camelot als bevoorrechte partner naar voren schuift als leegstandbeheerder voor sociale woningen.

Camelot is leegstandsbeheer, geen sociaal wonen
Vooral frappant is dat wordt gesuggereerd dat deze werkwijze een tekort aan sociale woningen opvangt. Dat is natuurlijk pertinent onjuist. Deze woningen staan leeg in het kader van renovatieprojecten. Als je weet dat door de schaal van sociaal wonen - en om zo goed mogelijk om te springen met de beschikbare budgetten - hele wijken of appartementsgebouwen in een keer worden aangepakt, is het logisch dat hier leegstand door ontstaat. Je kan moeilijk een ingrijpende renovatie doorvoeren als nog sociale huurders aanwezig zijn, en voor verhuisbewegingen zijn beschikbare alternatieven nodig. Dat duurt zijn tijd. Daarnaast is de verwijzing naar recente problemen met nieuwbouwprojecten – als gevolg van faillissementen van aannemers – zeer kort door de bocht. De 6.000 sociale woningen die structureel leegstaan in functie van renovatie – we hebben het nagekeken – zijn gemiddeld 45 jaar oud!

De wachtlijst van sociaal wonen – die overigens 125.000 en geen 135.000 bedraagt, de kandidaturen van zittende sociale huurders moeten buiten beschouwing worden gelaten – linken aan dit initiatief mist elke basis. De aanpak van Camelot is een privaat verdienmodel, dat leegstaande woningen laat ‘bezetten’ om bijvoorbeeld kraken tegen te gaan. Het betreft hier geenszins een invulling van sociaal wonen. Het is dus ook absoluut niet zo dat hierdoor sociale woningen ‘toch’ beschikbaar worden gemaakt voor de doelgroep. Vanuit een privaat verdienmodel – waar overigens niets mis mee is - wordt een dienst aangeboden, door de vergoeding die Camelot krijgt van de ‘bewoners’ zal het rendement zonder twijfel interessant zijn. Stel het alsjeblieft niet voor als een bijdrage aan sociaal wonen. Dat is een belediging voor de vele kandidaat-huurders, die wachten op een sociale woning, een bewezen en structurele dam tegen armoede – met een daling van maar liefst 40% op het armoederisico als gevolg.

Sector doel zelf een veelvoud aan initiatieven met leegstaande woningen
De SHM’s zoeken zelf ook zinvolle oplossingen om hun leegstaande woningen tijdelijk in te zetten, nog steeds een veelvoud van het aantal woningen dat Camelot beheert. In samenwerking met welzijnsactoren en lokale besturen. Soms werken SHM’s – net als Camelot - met een ‘bezetting ter bede’, maar omwille van het precaire statuut van de bewoner wordt dit vaak niet gekozen. Daarnaast worden woningen ingezet als tijdelijke kunstenaarsateliers, voor sociale kruideniers, housing first initiatieven en winteropvang voor daklozen,…

Het enige wat de Vlaamse regering heeft beslist is dat hier nu een optie bijkomt, het laten beheren door een private onderneming van leegstaande woningen. Niet meer en niet minder. Geen bevoorrecht partnerschip, geen bijdrage aan de doelstellingen van sociaal wonen,…

Dat stelt de Vlaamse regering ook zelf in de nota bij de erkenning: ‘De erkenning van Camelot moet gezien worden als een instrument van leegstandsbeheer en niet als een instrument van een sociaal woonbeleid.’

Geen overeenkomst van vier jaar, wel een tijdelijke erkenning van vier jaar
De periode van vier jaar is geen ‘contract’ met de Vlaamse regering. Het is een tijdelijke erkenning om te bekijken of dit werkt en of de woningen op een zinvolle manier – tijdelijk – ingezet worden. We zullen daar alvast vanuit de sector voldoende kritisch over reflecteren. Het kan niet de bedoeling zijn dat onze sociale woningen – zelfs als ze tijdelijk leegstaan – louter worden ingezet voor een privaat verdienmodel. Dat lijkt ons alvast moeilijk inpasbaar in onze doelstellingen… Een eerste samenwerking met een SHM in Kortrijk vorig jaar met Camelot werd overigens stopgezet, net omdat volgens de SHM bleek dat de doelgroep die beidend werd toch wel heel ver afstond van de eigen sociale doelgroep. Het lijkt alvast zinvol dat in overeenkomsten met Camelot minstens dwingende afspraken worden gemaakt door de SHM over welke doelgroep wordt bediend. De Vlaamse regering voorziet dat overigens ook expliciet in de tijdelijke erkenning.

Wachtlijsten oplossen doe je door te investeren in betere en extra sociale woningen
Samenvattend kunnen we stellen dat de optie om met Camelot in zee te gaan voor SHM’s een extra element toevoegt aan de strijd tegen leegstand. Het is echter niet zo dat SHM’s momenteel hier geen stappen zetten. De inzet van sociale woningen voor dit doel zal dan ook altijd in de individuele lokale context bekeken moeten worden. Het op mekaar afstemmen van de sociale doelstellingen van sociaal wonen en het verdienmodel van een private onderneming is zeker niet altijd eenvoudig. We mogen niet vergeten dat de inspanningen die onze sector levert net als doel hebben om woonbehoeftige gezinnen een betaalbare en kwalitatieve woning te bieden met een eerlijk en transparant toewijzingsmechanisme. Ook het inzetten van deze – zonder twijfel in een aantal gevallen waardevolle – optie moet binnen dat kader door elke SHM afgewogen worden. Van een overeenkomst van vier jaar met de Vlaamse regering is dan ook hoegenaamd geen sprake.

Het is absurd om de werking van een private leegstandsbeheerder te kopellen aan de wachtlijst van sociale woningen – al zeker aan vermeende leegstand van nieuwbouw! Er is een zeer goede oplossing om de enorme woonbehoefte op te lossen. Investeren in betere en extra sociale woningen.